Суроолор жана жооптор

Евразия экономикалык биримдиги - аймактык экономикалык интеграциянын эл аралык уюму, ал эл аралык укук субъективдүүлүгүнө ээ жана 2014-жылдын 29-майында Беларустун, Казакстандын жана Россиянын мамлекет башчылары тарабынан кол коюлган Евразия экономикалык биримдиги жөнүндө келишим менен уюштурулган.

ЕАЭБте товарлардын, кызмат көрсөтүүлөрдүн капиталдын жана жумушчу күчтөрдүн эркин кыймылын, Биримдиктин алкагында Келишим жана эл аралык макулдашуулар менен аныкталган экономика тармактарында координацияланган, макулдашылган же бирдиктүү саясат жүргүзүүнү камсыздайт.

Биримдик өз ишмердүүлүгүн төмөнкү принциптердин негизинде жүргүзөт:

- эл аралык укуктун жалпыга таанылган принциптерин урматтоо, анын ичинде мүчө-мамлекеттердин эгемендик теңдигинин принциптерин жана алардын территориалдык бүтүндүгүн;

- мүчө-мамлекеттердин саясий түзүмүнүн өзгөчөлүктөрүн урматтоо;

- өз ара пайдалуу кызматташтыкты, тең укуктуулукту жана Тараптардын улуттук кызыкчылыктарын эске алууну камсыздоо;

- рынок экономикасынын жана ак ниеттүү атаандаштыктын принциптерин сактоо;

- өткөөл мезгилдер өткөндөн кийин, бажы биримдигинин алып коюуларсыз жана чектөөлөрсүз иштөөсү;

Биримдиктин негизги максаттары төмөнкүлөр:

- мүчө-мамлекеттердин калкынын жашоо деңгээлин жогорулатуу кызыкчылыгында алардын экономикаларын туруктуу өнүктүрүү үчүн шарттарды түзүү;

- Биримдиктин алкагында товарлардын, кызмат көрсөтүүлөрдүн, капиталдын жана эмгек ресурстарынын бирдиктүү рыногун түзүүгө умтулуу;

- глобалдык экономика шарттарында улуттук экономикаларды ар тараптуу модернизациялоо, кооперациялоо жана атаандаштыгын жогорулатуу.

Мамлекеттердин Евразиялык биримдигин түзүү идеясын биринчи жолу Казакстан Республикасынын Президенти Нурсултан Назарбаев 1994-жылдын 29-мартында М.В.Ломоносов атындагы Москва мамлекеттик университетинде сүйлөгөн сөзүндө айткан. Анын негизинде казакстандык лидер тарабынан иштелип чыккан, сапаттуу жаңы, прагматикалык жана өз ара пайдалуу экономикалык негизде жаңы эгемендүү мамлекеттердин интеграциясынын масштабдуу долбоору жаткан.

Анын жаңылыгы Көзкарандысыз Мамлекеттердин Шериктештигин андан ары өркүндөтүү менен жаңы интеграциялык түзүмдү түзүүдө болгон, анын максаты макулдашылган экономикалык саясатты калыптандыруу жана стратегиялык өнүгүүнүн биргелешкен программаларын кабыл алуу эле. Евразия экономикалык биримдигинде интеграцияны долбоорго ылайык, жаңы интеграциялык бирикменин так жана кеңири институционалдык түзүмү жана экономиканын өзөктүү секторлорунда, ошондой эле саясий, коргонуу, укуктук, экологиялык, маданий, билим берүү чөйрөлөрүндө жөнгө салуучу ыйгарым укуктардын жетиштүү көлөмү камсыздашкан.

Нурсултан Назарбаевдин дезинтеграциянын күчөп турган мезгилинде айтылган евразиялык демилгеси дароо эле кабыл алынып жана колдоого ээ болгон жок - себеби улуттук көзкарандысыздыкты жана суверенитетти бир жагынан жана экономикалык кызматташтыкты өнүктүрүү экинчи жагынан ошол учурда бири-бирине дээрлик каршы турган.

Акырындык менен интеграциянын ийгилиги көбүнесе улуттук кызыкчылыктардын, улуттук көзкарандысыздыктын жана суверенитеттин артыкчылыгын таануу менен камсыздалары туурасында түшүнүк пайда болду, ал эми интеграциянын өзү экономикалык өсүштүн “рычагы” жана советтен кийинки мамлекеттердин саясий “бөлүнүүсүнүн” аркасында пайда болгон жаңы мүмкүнчүлүктөрдү толук өлчөмдө жүзөгө ашыруу үчүн зарыл шарт катары кабыл алына баштады.

Евразия экономикалык биримдигинин органдары төмөнкүлөр:

Жогорку Евразиялык экономикалык кеңеши;

Евразиялык өкмөттөр аралык кеңеши;

Евразия экономикалык комиссиясы;

Евразия экономикалык биримдигинин Соту.

Жогорку Евразия экономикалык кеңеши (Жогорку кеңеш, ЖЕЭК) Биримдиктин жогорку органы болуп эсептелет жана Биримдиктин мүчө мамлекеттеринин башчыларынан турат. Жогорку кеңеш Биримдиктин ишмердүүлүгүнүн принципиалдуу маселелерин карайт, интеграцияны өнүктүрүүнүн стратегиясын, багыттарын жана перспективаларын аныктайт жана Биримдиктин максаттарын жүзөгө ашырууга багытталган чечимдерди кабыл алат.

Жогорку Евразия экономикалык кеңешинин чечимдери жана тескемелери консенсус менен кабыл алынат. Жогорку Кеңештин чечимдери мүчө мамлекеттер тарабынан, алардын улуттук мыйзамдарында каралган тартипте аткарылууга тийиш.

Жогорку Кеңештин отурумдары жылына 1 жолудан кем эмес өткөрүлөт. Биримдиктин ишмердүүлүгүнүн кечиктирилгис маселелерин чечүү үчүн каалаган мүчө мамлекеттин же Жогорку Кеңештин Төрагасынын демилгеси боюнча Жогорку Кеңештин кезексиз отуруму чакырылышы мүмкүн.

Евразия өкмөттөр аралык кеңеш (Өкмөттөр аралык кеңеш) Биримдиктин мүчө мамлекеттердин өкмөт башчыларынан турган органы болуп саналат. Өкмөттөр аралык кеңеш Евразия экономикалык биримдиги жөнүндө келишимдин, Биримдиктин алкагында эл аралык келишимдердин жана Жогорку Кеңештин чечимдеринин жүзөгө ашырылышын камсыздайт жана алардын аткарылышына көзөмөл жүргүзөт; Комиссиянын Кеңешинин сунушу боюнча, консенсус табылган маселелерди карайт; Комиссияга тапшырмаларды берет жана ЕАЭБ жөнүндө келишимде жана Биримдиктин алкагындагы эл аралык келишимдерде каралган башка ыйгарым укуктарды ишке ашырат. Евразия өкмөттөр аралык кеңешинин чечимдери жана тескемелери консенсус менен кабыл алынат жана мүчө мамлекеттер тарабынан, алардын улуттук мыйзамдарында каралган тартипте аткарылууга тийиш.

Өкмөттөр аралык кеңештин отурумдары зарылчылык боюнча, бирок жылына 2 жолудан кем эмес өткөрүлөт. Биримдиктин ишмердүүлүгүнүн кечиктирилгис маселелерин чечүү үчүн каалаган мүчө мамлекеттин же Өкмөттөр аралык кеңештин Төрагасынын демилгеси боюнча Өкмөттөр аралык кеңештин кезексиз отуруму чакырылышы мүмкүн.

Евразия экономикалык комиссиясы – Биримдиктин туруктуу негизде иш алып барган жөнгө салуучу органы. Комиссия Кеңештен жана Коллегиядан турат. Комиссия ченемдик-укуктук мүнөзгө ээ жана мүчө мамлекеттер үчүн милдеттүү чечимдерди, уюштуруучулук-тескөөчү мүнөзгө ээ тескемелерди, жана милдеттүү мүнөзгө ээ эмес сунуш-көрсөтмөлөрдү кабыл алат. Комиссиянын чечимдери Биримдиктин укуктарына кирет жана мүчө мамлекеттердин аймактарында түздөн-түз колдонулууга тийиш.

Евразия экономикалык комиссиясынын чечимдери, буйруулары жана сунуш-көрсөтмөлөрү консенсус менен кабыл алынат. ЕЭК Коллегиясынын чечимдери, тескемелери жана сунуш-көрсөтмөлөрү квалификациялык көпчүлүк (Коллегия мүчөлөрүнүн жалпы санын 2/3 добушу) же консенсус (тизмеси ЖЕЭК аныкталган өтө маанилүү маселелер боюнча) менен кабыл алынат.

Комиссия Москвада жайгашкан.

Евразия экономикалык биримдигинин Соту - Евразия экономикалык биримдигинин туруктуу иш алып барган сот органы болуп саналат.

Соттун ишмердүүлүгүнүн максаты мүчө мамлекеттер жана Биримдиктин органдары Евразия экономикалык биримдиги жөнүндө келишимди, Биримдиктин алкагындагы эл аралык келишимдерди, Биримдиктин үчүнчү өлкөлөр менен эл аралык келишимдерин жана Биримдиктин органдарынын чечимдерин бир түрдүү колдонуусун камсыздоо болуп саналат. Сот ЕАЭБ жөнүндө келишимди, Биримдиктин алкагында эл аралык келишимдерди жана (же) Биримдиктин органдарынын чечимдерин жүзөгө ашыруу маселелери боюнча келип чыккан талаштарды мүчө мамлекеттин же ээлик кылуучу субъекттин арызы боюнча карайт. Мүчө мамлекеттин арызы боюнча талаштарды карап чыгуунун жыйынтыктары боюнча Сот чечим чыгарат, жана ал талаштын тараптары тарабынан аткарылууга милдеттүү. Ээлик кылуучу субъекттин арызы боюнча талаштарды карап чыгуунун жыйынтыктары боюнча Сот чечим чыгарат, жана ал Комиссия тарабынан аткарылууга милдеттүү.

Соттун курамына ар бир мүчө мамлекеттен экиден судья кирет, алар кызматка мүчө мамлекеттердин сунушу боюнча Жогорку экономикалык кеңеш тарабынан, тогуз жылдык мөөнөткө дайындалат. Сот иштерди Соттун Чоң коллегиясынын, Сот Коллегиясынын жана Соттун Апелляциялык палатасынын курамында карайт.

ЕАЭБ Соту Минскте жайгашкан.

Биримдиктин алкагында эл аралык келишимдер, үчүнчү өлкөлөр менен эл аралык келишимдер жана Биримдиктин органдарынын чечимдери Өкмөттөр аралык кеңеши тарабынан аныкталган тартипте, Интернет тармагында Биримдиктин расмий сайтында расмий түрдө жарыяланышы керек.

Биримдиктин органдары чечим кабыл алынары пландаштырылган күнгө эң аз дегенде 30 күн мурда, Интернет тармагында Биримдиктин расмий сайтында чечимдердин долбоорлорунун алдын ала жарыяланышын камсыздашат. Биримдиктин органдарынын өзгөчө учурларда кабыл алынган, ыкчам аракет көрүүнү талап кылган чечимдеринин долбоорлору башка мөөнөттөрдө жарыяланышы мүмкүн. Кызыкдар жактар бул органга өздөрүнүн комментарийлерин жана сунуштарын бере алышат.

Мындан тышкары, транспаренттүүлүктү камсыздоо максатында, Комиссиянын ишкердик ишмердүүлүктү жүргүзүү шарттарына таасир тийгизе ала турган чечимдери бул чечимдердин долбоорлорунун жөнгө салуучу таасирин баалоону өткөрүүнү эске алуу менен кабыл алынышы каралган.

Биримдик органдарынын ишмердүүлүгүн каржылоо Биримдиктин бюджетинин каражаттарынын эсебинен жүргүзүлөт, ал Биримдиктин бюджети жөнүндө жободо аныкталган тартипте түзүлөт. Биримдиктин бюджети мүчө мамлекеттердин үлүштүк салымдарынын эсебинен, россиялык рублдарда түзүлөт. Евразия экономикалык биримдигинин бюджети жөнүндө жобо, ошондой эле Биримдиктин бюджети жана аны аткаруу жөнүндө отчет Жогорку Евразия экономикалык кеңеши тарабынан бекитилет. Биримдиктин бюджетине мүчө мамлекеттердин үлүштүк салымынын өлчөмүн (шкаласын) да ЖЕЭ аныктайт.

ЕАЭБ жөнүндө келишим - Беларусь Республикасынын, Казакстан Республикасынын жана Россия Федерациясынын ортосундагы эл аралык келишим, 2014-жылдын 29-майында Астана шаарында мамлекет башчылары тарабынан ага кол коюлган жана ал Евразия экономикалык биримдигин уюштурат. Евразия экономикалык биримдигинин алкагында товарлардын, кызмат көрсөтүүлөрдүн жана жумушчу күчтөрдүн эркин кыймылы, экономиканын тармактарында ушул Келишим жана Биримдиктин алкагындагы эл аралык келишимдер менен аныкталган координацияланган, макулдашылган же бирдиктүү саясатты жүргүзүү камсыздалат. ЕАЭБ жөнүндө келишим алып коюуларды жана башка чектөөлөрдү, анын ичинде мүчө мамлекеттердин рынокторуна ишкердик ишмердүүлүктүн субъекттеринин өз ара жеткилигинин тоскоолдуктарын кыскартуу каралган жоболорду камтыйт. ЕАЭБ жөнүндө жобонун негизинде Бажы биримдигинин жана Бирдиктүү экономикалык мейкиндиктин келишимдик-укуктук базасы жатат, анын ченемдери актуалдаштырылган жана ДСУ эрежелерине ылайык келтирилген.

ЕАЭБ жөнүндө келишим 4 бөлүктөн, 28 бөлүмдөн, 118 беренеден, ошондой эле 33 тиркемеден турат.

Жалпысынан документти экиге бөлүүгө болот.

Биринчи бөлүгүндө, евразиялык интеграциянын стратегиялык максаттары жана милдеттери аныкталган, эл аралык уюм катары Биримдиктин укуктук статусу аныкталган, Биримдиктин негизги принциптери, максаттары, компетенциясы жана укугу аныкталган, Биримдиктин органдарынын системасы, алардын компетенциялары, аларды түзүүнүн жана ишинин тартиби, ошондой эле Биримдиктин бюджети жөнүндө жоболор жазылган.

Экинчи, функционалдык (экономикалык) бөлүмүндө экономикалык өз ара аракеттешүүнүн механизмдери регламенттелген, ошондой эле интеграциянын тармактык багыттары боюнча милдеттемелер жазылган. Алардын арасында бирдиктүү соода саясаты жана техникалык жөнгө салуу жаатындагы саясат, макулдашылган макроэкономикалык жана валюталык саясат, транспорт жана энергетика жаатындагы координацияланган (макулдашылган) саясат, макулдашылган (координацияланган) агроөнөр жай саясаты, өнөр жай жаатында жана эмгек миграциясы чөйрөсүндө кызматташтык, керектөөчүлөрдүн укуктарын коргоо чөйрөсүндө макулдашылган саясат.

Евразия экономикалык биримдиги анын максаттарын жана принциптерин бөлүшкөн, мүчө мамлекеттер менен макулдашылган шарттарда каалаган мамлекеттин кошулуусу үчүн ачык.

Биримдикке кошулууга талапкер-мамлекет статусун алуу үчүн кызыкдар мамлекет Жогорку Евразия экономикалык кеңешинин Төрагасынын наамына тийиштүү кайрылуу жөнөтөт.

Мамлекетке Биримдикке кошулууга талапкер-мамлекет статусун берүү жөнүндө чечим Жогорку Евразия экономикалык биримдиги тарабынан консенсус менен кабыл алынат.

Евразия экономикалык комиссиясы (Комиссия) – Биримдиктин туруктуу негизде иш алып барган жөнгө салуучу органы. Комиссия Кеңештен жана Коллегиядан турат.

Комиссиянын негизги милдеттери Биримдиктин иштөөсү жана өнүгүүсү үчүн шарттарды камсыздоо, ошондой эле экономикалык интеграция чөйрөсүндө сунуштарды иштеп чыгуу болуп саналат.

Комиссия өз ишмердүүлүгүн төмөнкү принциптердин негизинде жүргүзөт:

– өз ара пайданы, тең укуктуулукту жана мүчө мамлекеттердин улуттук кызыкчылыктарын эске алууну камсыздоо;

– кабыл алынган чечимдердин экономикалык негиздүүлүгү;

– ачыктык, айкындуулук жана объективдүүлүк.

Комиссиянын ыйгарым укуктары ЕАЭБ жөнүндө келишими жана Биримдиктин алкагындагы башка келишимдер менен каралган жана төмөнкү чөйрөлөргө таркалат:

1) бажы-тарифтик жана тарифтик эмес жөнгө салуу;

2) бажылык жөнгө салуу;

3) техникалык жөнгө салуу;

4) санитардык, ветеринардык-санитардык жана карантиндик фитосанитардык чаралар;

5) кириш бажы алымдарын эсепке киргизүү жана бөлүштүрүү;

6) үчүнчү өлкөлөргө карата соода режимдерин аныктоо ;

7) тышкы жана ички соода статистикасы;

8) макроэкономикалык саясат;

9) атаандаштык саясаты;

10) өнөр жай жана айыл чарба субсидиялары;

11) энергетикалык саясат;

12) табигый монополиялар;

13) мамлекеттик жана (же) муниципалдык сатып алуулар;

14) кызматтар менен өз ара соодалашуу жана инвестициялар;

15) транспорт жана ташуулар;

16) валюта саясаты;

17) интеллектуалдык менчик;

18) Эмгек миграция;

19) каржы рыноктору (банк чөйрөсү, камсыздандыруу чөйрөсү, валюта рыногу, баалуу кагаздар рыногу);

20) Келишимде жана Биримдиктин алкагында эл аралык келишимдерде аныкталган башка чөйрөлөр.

Белгилер өндүрүүчүлөргө акысыз берилет. RFID-белгилерин жыйылтуунун наркы 15-22 рублду түзөт. Бул автобуста жүрүүгө билеттин баасынан арзан. Демек белгилерди киргизүү товардын аяккы баасына олуттуу таасирин тийгизбейт. Бирок контрабандалык продукциядан жана сапатсыз товарларды чыгарган “нысапсыз өндүрүүчүлөрдөн” коргойт.

ЕАЭБ жөнүндө келишимге ылайык Биримдиктин техрегламенттери менен аныкталган талаптарга шайкештикти баалоо боюнча ишти ЕАЭБтин шайкештикти баалоо боюнча органдарынын Бирдиктүү реестрине кирген сертификаттоо боюнча органдар, сыноо лабораториялары жүргүзүшөт.

ЕАЭБТе техникалык жөнгө салуу маселелери боюнча суроолорго жооптор бул жерде:

https://portal.eaeunion.org/sites/odata/_layouts/15/Portal.EEC.Registry.UI/RegistryPstrQA.aspx

Жаңы ченем ЕАЭБге жаңыдан киргизилген жана анда өндүрүлгөн машиналарга гана таркалат. Биримдиктин жолдорунда 2017-жылдын 1-январына чейин “айгай баскычы” жок жүргөн эски иномаркалар, өзгөрүүсүз пайдаланылат. Приоритетте - Биримдик жарандарынын саламаттыгы жана коопсуздугу. Ушундай эле талаптар ЕСте 2018-жылдын апрелинен тарта киргизилет. Көптөгөн дүйнөлүк маркалар өздөрүнүн автолорунда ыкчам кызматтарды чакыруу үчүн жабдууларды орното башташты.

Россиянын Милдеттүү медициналык камсыздандыруу боюнча федералдык фондуна милдеттүү медициналык камсыздандырууга камсыздандыруу салымдарын жумуш берүүчүлөр төлөшөт.

Документтерди сиздер Евразия экономикалык биримдигинин Укуктук порталында окуй аласыздар http://docs.eaeunion.org

ЕАЭБ. Тилекке каршы, чаташтыруу бар, бирок ЕАЭБ аббревиатурасы бардык расмий эл аралык документтерде кабыл алынган.