Հարց ու պատասխան

Եվրասիական տնտեսական միությունը տարածաշրջանային տնտեսական ինտեգրման միջազգային կազմակերպություն է, որն ունի միջազգային իրավասուբյեկտություն ու հիմնվել է Եվրասիական տնտեսական միության մասին պայմանագրով, որը ստորագրել են Բելառուսի, Ղազախստանի ու Ռուսաստանի ղեկավարները Աստանայում՝ 2014 թվականի մայիսի 29-ին:

ԵԱՏՄ-ում ապահովվում է ապրանքների, ծառայությունների, կապիտալի ու աշխատուժի տեղաշարժի ազատություն, Պայմանագրով և Միության շրջանակներում միջազգային պայմանագրերով սահմանված տնտեսության ոլորտներում համակարգված, համաձայնեցված կամ միասնական քաղաքականության վարում:

Միությունն իր գործունեությունն իրականացնում է հետևյալ սկզբունքների հիման վրա.

- հարգանք միջազգային իրավունքների համընդհանուր ճանաչված սկզբունքների նկատմամբ, ներառյալ անդամ պետությունների ինքնիշխան հավասարության և դրանց տարածքային ամբողջականության սկզբունքները.

- հարգանք անդամ պետությունների քաղաքական կարգի առանձնահատկությունների նկատմամբ.

- փոխշահավետ համագործակցության, իրավահավասարության և Կողմերի ազգային շահերը հաշվի առնելու ապահովում.

- շուկայական տնտեսության ու բարեխիղճ մրցակցության պահպանում.

- անցումային շրջանների ավարտից հետո առանց բացառումների ու սահմանափակումների մաքսային միության գործունեություն:

Միության հիմնական նպատակներն են.

- անդամ պետությունների տնտեսությունների կայուն զարգացման համար պայմանների ստեղծում՝ ի շահ վերջիններիս բնակչության կենսամակարդակի բարձրացման.

- ձգտում դեպի Միության շրջանակներում ապրանքների, ծառայությունների, կապիտալի և աշխատանքային ռեսուրսների միասնական շուկայի ձևավորում.

- գլոբալ տնտեսության պայմաններում համակողմանի արդիականացում, կոոպերացիա ու ազգային տնտեսությունների մրցունակության բարձրացում:

Պետությունների Եվրասիական միության ձևավորման գաղափարն առաջին անգամ առաջադրել է Ղազախստանի Հանրապետության նախագահ Նուրսուլթան Նազարբաևը 1994 թվականի մարտի 29-ին՝ Մ.Վ. Լոմոնոսովի անվան Մոսկվայի պետական համալսարանում իր ելույթի ժամանակ: Դրա հիմքում դրված էր ղազախստանյան ղեկավարի մշակած՝ որակապես նոր, պրագմատիկ ու փոխշահավետ տնտեսական հիմքի վրա նոր անկախ պետությունների ինտեգրման մեծածավալ նախագիծը:

Նորարարությունն այն էր, որպեսզի Անկախ Պետությունների Համագործակցության հետագա կատարելագործման հետ մեկտեղ ստեղծել նոր ինտեգրացիոն կառույց, որի նպատակը կլիներ համաձայնեցված տնտեսական քաղաքականության ձևավորումն ու ռազմավարական զարգացման համատեղ ծրագրերի ընդունումը: Ինտեգրումը Եվրասիական միությունում ապահովում էին, ըստ նախագծի, նոր ինտեգրացիոն միավորման ավելի հստակ ու ընդլայնված ինստիտուցիոնալ կառուցվածքը և տնտեսության առանցքային հատվածներում, ինչպես նաև քաղաքական, պաշտպանության, իրավական, բնապահպանական, մշակութային, կրթական ոլորտներում դրա կարգավորիչ լիազորությունների բավարար ծավալը:

Նուրսուլթան Նազարբաևի եվրասիական նախաձեռնությունը, որը հնչեց ապաինտեգրման գագաթնակետին, միանգամից չէր ընկալվել ու հավանություն ստացել, չէ որ ազգային անկախության ու ինքնիշխանության ամրապնդման խնդիրները՝ մի կողմից, և տնտեսական համագործակցության զարգացման՝ մյուս կողմից, այդ պահին փաստորեն հակադրվում էին:

Աստիճանաբար ստեղծվել է այն ըմբռնումը, որ ինտեգրման հաջողությունը մեծ մասամբ ապահովվում է ազգային շահերի, ազգային անկախության ու ինքնիշխանության գերակայության ճանաչմամբ, իսկ ինտեգրումն ինքը սկսել է ընկալվել որպես տնտեսական աճի «լծակ» ու այն նոր հնարավորությունների ամբողջական իրագործման անհրաժեշտ պայման, որոնք ձևավորվել են հետխորհրդային պետությունների կայացած քաղաքական «պառակտման» շնորհիվ:

Եվրասիական տնտեսական միության մարմիններն են.

Եվրասիական տնտեսական բարձրագույն խորհուրդը.

Եվրասիական միջկառավարական խորհուրդը.

Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովը.

Եվրասիական տնտեսական միության դատարանը:

Եվրասիական տնտեսական բարձրագույն խորհուրդը (Բարձրագույն խորհուրդը, ԵՏԲԽ) Միության բարձրագույն մարմինն է, որը բաղկացած է անդամ պետությունների ղեկավարներից: Բարձրագույն խորհուրդը քննարկում է Միության գործունեության սկզբունքային հարցերը, որոշում ինտեգրման զարգացման ռազմավարությունը, ուղղություններն ու հեռանկարները և ընդունում Միության նպատակների իրականացմանն ուղղված որոշումներ:

Եվրասիական տնտեսական բարձրագույն խորհրդի որոշումներն ու կարգադրությունները ընդունվում են կոնսենսուսով: Բարձրագույն խորհրդի որոշումները ենթակա են կատարման անդամ պետությունների կողմից այն կարգով, որը նախատեսված է նրանց ազգային օրենսդրությամբ:

Բարձրագույն խորհրդի նիստերն անցկացվում են ոչ պակաս, քան տարին անգամ: Միության գործունեության անհետաձգելի հարցերի լուծման համար անդամ պետություններից յուրաքանչյուրի կամ Բարձրագույն խորհրդի նախագահի նախաձեռնությամբ կարող են գումարվել Բարձրագույն խորհրդի արտահերթ նիստեր:

Եվրասիական միջկառավարական խորհուրդը (Միջկառավարական խորհուրդ) Միության մարմին է, որը բաղկացած է անդամ պետությունների վարչապետներից: Միջկառավարական խորհուրդն ապահովում է Եվրասիական տնտեսական միության մասին պայմանագրի, Միության շրջանակում միջազգային պայմանագրերի ու Բարձրագույն խորհրդի որոշումների իրագործումն ու կատարման վերահսկողությունը, Հանձնաժողովի Խորհրդի առաջարկով քննարկում է այն հարցերը, որոնցով կոնսենսուս ձեռք չի բերվել, Հանձնաժողովին առաջադրանքներ տալիս, ինչպես նաև իրականացնում ԵԱՏՄ մասին պայմանագրով ու Միության շրջանակում միջազգային պայմանագրերով նախատեսված այլ լիազորություններ: Եվրասիական միջկառավարական խորհրդի որոշումներն ու հանձնարարականներն ընդունվում են կոնսենսուսով ու ենթակա են կատարման անդամ պետությունների կողմից՝ վերջինների ազգային օրենսդրությամբ նախատեսված կարգով:

Միջկառավարական խորհրդի նիստերն անցկացվում են ըստ անհրաժեշտության, բայց ոչ պակաս, քան տարին 2 անգամ: Միության գործունեության անհետաձգելի հարցերի լուծման համար անդամ պետություններից յուրաքանչյուրի կամ Միջկառավարական խորհրդի նախագահի նախաձեռնությամբ կարող են գումարվել Միջկառավարական խորհրդի արտահերթ նիստեր:

Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովը Միության մշտապես գործող կարգավորող մարմինն է: Հանձնաժողովը բաղկացած է Խորհրդից և Կոլեգիայից Հանձնաժողովն ընդունում է նորմատիվ իրավական բնույթի և անդամ պետությունների համար պարտադիր որոշումներ, կազմակերպական-կարգադրական բնույթի կարգադրություններ ու պարտադիր բնույթ չկրող հանձնարարականներ: Հանձնաժողովի որոշումները Միության իրավունքի մասն են կազմում ու ենթակա են կիրառման անդամ պետությունների տարածքներում:

Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովի Խորհրդի որոշումները, կարգադրությունները և հանձնարարականներն ընդունվում են կոնսենսուսի հիման վրա: ԵՏՀ Կոլեգիայի որոշումները, կարգադրություններն ու հանձնարարականներն ընդունվում են որակավորված մեծամասնությամբ (Կոլեգիայի անդամների ընդհանուր ձայների 2/3-ով) կամ կոնսենսուսով (ըստ զգայուն հարցերի, որոնց ցանկը սահմանում է ԵՏԲԽ-ն):

Հանձնաժողովը տեղակայված է Մոսկվայում:

Եվրասիական տնտեսական միության դատարանը Եվրասիական տնտեսական միության մշտապես գործող դատական մարմինն է:

Դատարանի գործունեության նպատակն է անդամ պետությունների ու Միության մարմինների կողմից Եվրասիական տնտեսական միության մասին պայմանագրի, Միության շրջանակում միջազգային պայմանագրերի, երրորդ կողմի հետ Միության միջազգային պայմանագրերի ու միության մարմինների որոշումների միատեսակ կիրառման ապահովումը: Դատարանը քննարկում է ԵԱՏՄ մասին պայմանագրի, Միության շրջանակում միջազգային պայմանագրերի և (կամ) Միության մարմինների որոշումների իրականացման հարցերով ծագող վեճերը՝ անդամ պետության դիմումով կամ տնտեսվարող սուբյեկտի դիմումով: Անդամ պետության դիմումով վեճերի քննարկման արդյունքներով Դատարանը կայացնում է վեճի կողմերի կատարման համար պարտադիր որոշում: Տնտեսվարող սուբյեկտի դիմումով վեճերի քննարկման արդյունքներով Դատարանը կայացնում է Հանձնաժողովի կողմից կատարման համար պարտադիր որոշում:

Դատարանի կազմում ընդգրկված է յուրաքանչյուր անդամ պետությունից երկուական դատավոր, որոնց այդ պաշտոններին նշանակում է Եվրասիական տնտեսական բարձրագույն խորհուրդը՝ անդամ պետությունների ներկայացմամբ, ինը տարի ժամկետով: Դատարանը գործերը քննարկում է Դատարանի մեծ կոլեգիայի, Դատարանի կոլեգիայի և Դատարանի վերաքննիչ պալատի կազմում:

ԵԱՏՄ դատարանը տեղակայված է Մինսկում:

Միության շրջանակում միջազգային պայմանագրերը, երրորդ կողմի հետ միջազգային պայմանագրերը և Միության մարմինների որոշումները ենթակա են համացանցում Միության պաշտոնական կայքում պաշտոնական հրապարակման՝ Միջկառավարական խորհրդի սահմանած կարգով:

Միության մարմիններն ապահովում եմ որոշումների նախնական հրապարակումը համացանցում Միության պաշտոնական կայքում՝ տվյալ որոշման ընդունման նախատեսված ամսաթվից առնվազն 30 օրացուցային օր առաջ: Միության մարմինների՝ օպերատիվ արձագանքում պահանջող բացառիկ դեպքերում ընդունվող որոշումների նախագծերը կարող են հրապարակվել այլ ժամկետներում: Շահագրգռված անձինք տվյալ մարմնին կարող են ներկայացել իրենց մեկնաբանություններն ու առաջարկները:

Բացի այդ, Հանձնաժողովի որոշումների ընդունման թափանցիկությունն ապահովելու նպատակով նախատեսված է, որ Հանձնաժողովի այն որոշումները, որոնք կարող են ազդեցություն ունենալ ձեռնարկատիրական գործունեության վարման պայմանների դրա, ընդունվում են, հաշվի առնելով նման որոշումների նախագծերի կարգավորող ազդեցության գնահատումը:

Միության մարմինների գործունեության ձևավորումն իրականացվում է Միության բյուջեի միջոցների հաշվին, որը ձևավորվում է Միության բյուջեի մասին դրույթով սահմանված կարգով: Միության բյուջեն ձևավորվում է ռուսական ռուբլով՝ անդամ պետությունների բաժնեմասային վճարների հաշվին:

Եվրասիական տնտեսական միության բյուջեի մասին դրույթը, ինչպես նաև Միության բյուջեն ու դրա կատարման հաշվետվությունը հաստատում ե Եվրասիական տնտեսական բարձրագույն խորհուրդը: Նա նաև սահմանում է Միության բյուջե անդամ պետությունների բաժնեմասային վճարների չափերը (սանդղակը):

ԵԱՏՄ մասին պայմանագիրը միջազգային պայմանագիր է Բելառուսի Հանրապետության, Ղազախստանի Հանրապետության ու Ռուսաստանի Դաշնության միջև, որը ստորագրել են պետությունների ղեկավարները Աստանայում 2014 թվականի մայիսի 29-ին, որով հիմնադրվում է Եվրասիական տնտեսական միությունը, որի շրջանակում ապահովվում է ապրանքների, ծառայությունների, կապիտալների ու աշխատուժի տեղաշարժի ազատությունը, համակարգված, համաձայնեցված կամ միասնական քաղաքականության վարումը տնտեսության՝ տվյալ Պայմանագրով ու Միության շրջանակում միջազգային պայմանագրերով սահմանված ոլորտներում: ԵԱՏՄ մասին պայմանագիրը պարունակում է դրույթներ, որոնք նախատեսում են բացառումների և այլ սահմանափակումների, այդ թվում՝ խոչընդոտների, ձեռնարկատիրական գործունեության սուբյեկտների՝ անդամ պետությունների շուկա փոխադարձ մուտքի կրճատումներ: ԵԱՏՄ մասին պայմանագրի հիմքում դրված է Մաքսային միության և Միասնական տնտեսական տարածության պայմանագրային-իրավական բազան, որի նորմերը արդիականացվել ու համապատասխանեցվել են ԱՀԿ կանոններին:

ԵԱՏՄ մասին պայմանագիրը բաղկացած է 4 մասից, 28 բաժնից, 118 հոդվածից, ինչպես նաև 33 հավելվածից:

Ընդհանուր առմամբ փաստաթուղթը կարելի է բաժանել երկու մասի:

Առաջին՝ ինստիտուցիոնալ մասում շարադրված են եվրասիական ինտեգրման ռազմավարական նպատակներն ու խնդիրները, որոշվել է Միության իրավական կարգավիճակը որպես միջազգային կազմակերպության, ձևակերպվել են Միության հիմնական սկզբունքները, նպատակները, իրավասությունն ու իրավունքը, սահմանվել է Միության մարմինների համակարգը, դրանց իրավասությունը, ձևավորման ու աշխատանքի կարգը, ինչպես նաև շարադրվել են Միության բյուջեի մասին դրույթները:

Երկրորդ՝ ֆունկցիոնալ (տնտեսական) մասում կանոնակարգվում են տնտեսական փոխգործակցության մեխանիզմները, ինչպես նաև արձանագրված են ինտեգրման ոլորտային ուղղություններով պարտավորությունները: Դրանց թվում են միասնական առևտրային քաղաքականությունն ու տեխնիկական կարգավորման ոլորտի քաղաքականությունը, համաձայնեցված մակրոտնտեսական ու արժութային քաղաքականություն, տրանսպորտի ու էներգետիկայի ոլորտում համակարգված (համաձայնեցված քաղաքականությունը, համաձայնեցված (համակարգված) ագրոարդյունաբերական քաղաքականությունը, համագործակցությունը արդյունաբերության ու միգրացիայի ոլորտներում, համաձայնեցված քաղաքականությունը սպառողների իրավունքների պաշտպանության ոլորտում համաձայնեցված քաղաքականությունը:

Եվրասիական տնտեսական միությունը բաց է վերջինիս նպատակներն ու սկզբունքները կիսող ցանկացած երկրի անդամակցության համար՝ անդամ պետությունների համաձայնեցրած պայմաններով:

Միությանն անդամակցելու թեկնածու պետության կարգավիճակ ստանալու համար հետաքրքրված պետությունը համապատասխան դիմում է ուղարկում Եվրասիական տնտեսական բարձրագույն խորհրդի նախագահի անունով:

Պետությանը Միությանն անդամակցելու թեկնածու պետության կարգավիճակ շնորհելու մասին որոշումն ընդունում է Եվրասիական տնտեսական բարձրագույն խորհուրդը՝ կոնսենսուսով:

Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովը (ԵՏՀ) Միության մշտապես գործող կարգավորող մարմինն է: Հանձնաժողովը բաղկացած է Խորհրդից և Կոլեգիայից

Հանձնաժողովի հիմնական խնդիրներն են Միության գործունեության ու զարգացման պայմանների ապահովումը, ինչպես նաև տնտեսական ինտեգրման ոլորտում առաջարկների մշակումը:

Հանձնաժողովն իր գործունեությունն իրականացնում է հետևյալ սկզբունքների հիման վրա.

- անդամ պետությունների փոխադարձ շահի, իրավահավասարության ու ազգային շահերը հաշվի առնելն ապահովման.

- ընդունվող որոշումների տնտեսական հիմնավորվածության.

- բացության, հրապարակայնության ու օբյեկտիվության:

Հանձնաժողովի լիազորությունները նախատեսված են ԵԱՏՄ մասին պայմանագրով և Միության շրջանակում այլ միջազգային պայմանագրերով ու տարածվում են հետևյալ ոլորտների վրա.

1) մաքսասակագնային և ոչ սակագնային կարգավորումը.

2) մաքսային կարգավորումը.

3) տեխնիկական կարգավորումը.

4) սանիտարական, անասնաբուժասանիտարական և կարանտինային բուսասանիտարական միջոցները;

5) ներմուծման մաքսատուրքերի հաշվեգրումը և բաշխումը.

6) երրորդ կողմերի նկատմամբ առևտրային ռեժիմների սահմանումը.

7) արտաքին և փոխադարձ առևտրի վիճակագրությունը.

8) մակրոտնտեսական քաղաքականությունը.

9) մրցակցային քաղաքականությունը.

10) արդյունաբերական և գյուղատնտեսական սուբսիդիաները.

11) էներգետիկ քաղաքականությունը.

12) բնական մենաշնորհները.

13) պետական և (կամ) մունիցիպալ գնումները.

14) ծառայությունների փոխադարձ առևտուրը և ներդրումները.

15) տրանսպորտը և փոխադրումները.

16) արժութային քաղաքականությունը.

17) մտավոր սեփականությունը.

18) աշխատանքային միգրացիա.

19) ֆինանսական շուկաները (բանկային ոլորտ, ապահովագրական ոլորտ, արժութային շուկա, արժեթղթերի շուկա).

20) Պայմանագրով և Միության շրջանակում միջազգային պայմանագրերով սահմանված այլ ոլորտներ:

Նշաններն արտադրողներին անվճար չեն տրամադրվում: RFID-նշանի ներդրման արժեքը կազմում է 15-ից 22 ռուբլի: Սա ավելի քիչ է, քան ավտոբուսով երթևեկության տոմսի արժեքը: Ապրանքի վերջնական արժեքի վրա նշանների ներդնումը էական ազդեցություն չի ունենա: Բայց կպաշտպանի մաքսանենգ ապրանքից ու «գորշ արտադրողներից», որոնք անորակ ապրանք են մատակարարում:

Համաձայն ԵԱՏՄ մասին պայմանագրի, Միության տեխնիկական կանոնակարգերի սահմանած պահանջներին համապատասխանության գնահատման աշխատանքները իրականացնում են ԵԱՏՄ համապատասխանության գնահատման մարմինների միասնական գրանցամատյանում ընդգրկված փորձարկման լաբորատորիաները, սերտիֆիկացման մարմինները:

ԵԱՏՄ-ում տեխնիկական կարգավորման վերաբերյալ հարցերի պատասխաններն այստեղ են.

https://portal.eaeunion.org/sites/odata/_layouts/15/Portal.EEC.Registry.UI/RegistryPstrQA.aspx

Նոր նորմը տարածվում է միայն ԵԱՏՄ նոր ներմուծվող կամ վերջինիս տարածքում արտադրվող մեքենաների վրա: Օգտագործված օտարերկրյա մեքենաները, որոնք «երթևեկել են» Միության ճանապարհներով մինչև 2017 թվականի հունվարի 1-ը առանց «ահազանգի կոճակի», կշահագործվեն առանց փոփոխությունների: Գերակայությունը Միության քաղաքացիների առողջությունն ու անվտանգությունը: Համանման մի պահանջ կներդրվի ԵՄ-ում 2018 թվականի ապրիլից: Բազմաթիվ համաշխարհային բրենդներ արդեն տեղադրել են արտակարգ ծառայությունների կանչի սարքավորումներն իրենց մեքենաներին:

Պարտադիր բժշկական ապահովագրության ապահովագրական վճարները վճարում են գործատուները Ռուսաստանի Պարտադիր բժշկական ապահովագրության դաշնային հիմնադրամ:

Փաստաթղթերին կարող եք ծանոթանալ Եվրասիական տնտեսական միության իրավական պորտալում՝ http://docs.eaeunion.org

ԵԱՏՄ: Ավաղ, խառնաշփոթ կա, բայց ԵԱՏՄ հապավումն ընդունված է բոլոր պաշտոնական միջազգային փաստաթղթերում: